در این مقاله، شرف‏نامه نظامى با رویکرد سبک‏شناختى، تحلیل شده است. چارچوب منظور در این تحلیل، بررسى سه سطح فکرى، زبانى و ادبى اثر به روش توصیفى است که ابتدا عناصر داراى بسامد از متن استخراج، سپس از راه توصیف و تحلیل بررسى شده است. بر طبق مؤلفه‏هاى داراى بسامد، هر یک از سه سطح مذکور به زیرمجموعه‏هایى نیز تقسیم شده است. جستجوى ناکجاآباد، دم غنیمت شمردن و بزم‏اندیشى سه مفهوم غالب در سطح فکرى است که...

بازتاب سخن و اهمیّت آن، از آغاز تا کنون در آثار شاعران و نویسندگان، شایسته تأمّل است. در این میان نظامى گنجوى، شاعر داستان‏پرداز قرن ششم هجرى، در منظومه‏هاى پنج‏گانه خویش به سخن، شعر و شاعرى با دیدى انتقادى نگریسته؛ هرچند آراء و نظریّات او به صورت پراکنده در اشعارش جلوه‏گر شده است لیکن مى‏توان با گردآورى آن ابیات به ژرفاى بنیاد فکرى او درباره ماهیّت سخن پى برد. در این جستار سعى شده است با آوردن مق...

هفت‏پیکر نظامى از جمله داستان‏هاى شگفت‏انگیز و پُرماجرا است. موضوع آن سرگذشت زندگى بهرام گور، از زمان تولّد تا پادشاهى و مرگ اوست. در مقاله حاضر، ابتدا قصّه چهارم منظومه هفت‏پیکر (قصّه گنبد سرخ) و سازه‏هاى قصّه‏اى آن براساس الگوى ولادیمیر پراپ مانند وضعیت آغازین قهرمان، شرارت و فریب‏کارى مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته آن‏گاه، از نظر فرم و عناصر داستانى شامل پى‏رنگ، زاویه دید، صحنه‏پردازى، زمان و مکا...

تأثیر و تأثّر بین عناصر ساختارى داستان، به علّت آمیختگى ذاتى آن‏ها با یک‏دیگر، امرى طبیعى است، امّا در این میان، ارتباط بین برخى عناصر، از اهمیّت ویژه‏ترى برخوردار است؛ عنصر "شخصیّت" به عنوان یکى از اصلى‏ترین عناصر ساختارى داستان‏ها، معمولاً به نوعى خاص، با عنصر "صحنه" ارتباط مى‏یابد. "نظامى گنجوى" در کتاب "مخزن‏الأسرار" خود براى بیان مفاهیم عمیق اخلاقى و فلسفى، از فنّ داستان بهره گرفته، به همین دلیل...

شبکه ارتباطى و راه هاى دسترسى از مهمترین عناصر مورد توجه جغرافیاى نظامى است، طبقه‏ بندى شبکه ارتباطى، نوع دسترسى و شرایط مناسب حمل و نقل جابه‏ جایى نیروى انسانى و باربرى از یک سو، دسترسى مطمئن به خطوط ارتباطى و مسیرهاى عبورى پل ها، گذرها، تنگه‏ ها، تونل ها و ساختمان راه ها از طرف دیگر از اهمیت فوق ‏العاده‏ اى برخوردارند. وضعیت جاده‏ ها، راه‏آهن، بنادر، فرودگاه ها، آبراهه ‏هاى داخلى که عملیات نظ...

نظامى در "خسرو و شیرین" بارها واژه "پرى" و ترکیبات آن را در پیوند با شیرین و خدمتکارانش به کار برده است. پرى (حور و جن در تداول مذهبى) در گذشته فرهنگ ایرانى و نیز در دوره اسلامى، در میان معتقدان به آن و اهل ادب مشخصه‏هاى زیادى دارد. در کلام نظامى این مشخصه‏ها که در حوزه فرهنگ عامیانه مى‏گنجد، مستقیم و غیرمستقیم منعکس گردیده؛ از قبیل نمونه بودن پرى در زیبایى، چالاکى، خیال‏انگیزى، پنهان‏کارى، مرد...

این مقاله به بررسى تطبیقى روایت‏هاى نظامى در خسرو و شیرین با چند اثر تاریخى مى‏پردازد. مسئله اصلى در این مقاله این است که روایت‏هاى نظامى در خسرو و شیرین تا چه میزان با واقعیت‏هاى تاریخى مطابقت دارد و مهم‏ترین هدف این مقاله تعیین بهره‏گیرى نظامى از متون تاریخى و تعیین تصرف‏هایى است که وى در بیان حوادث تاریخى داشته است. این تحقیق با استفاده از روش تحلیل محتواى کیفى انجام شد و بررسى‏ها نشان داد...

چکیده سه نگرش در تعلیم و تربیت اسلامى وجود دارد. در نگرش نخست تعلیم و تربیت اسلامى بـه منزله نظامى توصیفى است که از طریق بررسى آثار دانشمندان مسـلمان مـى تـوان بـدان دسـت است که بر اساس آن، مىتوان با استفاده از متون دینـى 2 یافت. در نگرش دوم، نظامى استنباطى براى همه مسائل تعلیم و تربیت، پاسخى فراهم آورد. در نگرش سوم، تعلیم و تربیـت اسـلامى به منزله نظامى استنباطى ـ توصیفی تلقى شده است که در آن ...

سه نگرش در تعلیم و تربیت اسلامى وجود دارد. در نگرش نخست تعلیم و تربیت اسلامى به منزله نظامى توصیفى است که از طریق بررسى آثار دانشمندان مسلمان مى توان بدان دست یافت. در نگرش دوم، نظامى استنباطى است که بر اساس آن، مى توان با استفاده از متون دینى براى همه مسائل تعلیم و تربیت، پاسخى فراهم آورد. در نگرش سوم، تعلیم و تربیت اسلامى به منزله نظامى استنباطى ـ تأسیسى تلقى شده است که در آن برخى مسائل و مبا...

مصادیق متناقض‏اندیشى، تناقض‏گویى و یا پارادوکس را بیش‏تر از این‏که در شعر نظامى بیابیم، در شخصیّت، اندیشه و مواضع متفاوت او در برخورد با موضوعات و مفاهیم مختلف مى‏بینیم. این درست است که شعر هر شاعرى برآیند اندیشه و شخصیّت اوست، امّا عنصر داستان‏پردازى و تخیّل که اساس کار نظامى است، بسیارى از جنبه‏هاى فکرى، شخصیّتى و اعتقادى او را در محاق قرار داده است. کار این شاعر گران‏قدر، چونان تابلوى نقّاشى است ...